Jaśliska – cemetery

News in our project „Jaśliska”. Jewish Committee from Tarnów with Pinchas Pomp, rabbi from Dynów and Jacob Schwarz rabbi from NY trying to enclose an area of Jewish cemetery in Jaśliska (Podkarpackie voivodeship). September, 8. was stakeholder meeting in Jaśliska with mayor Adam Dańczak. We hope, that after all perturbations the cemetery will have a fence.
Meeting with mayor Adam Dańczak, phot. Natalia Gancarz

Meeting with mayor Adam Dańczak, phot. Natalia Gancarz

Meeting with mayor Adam Dańczak, phot. Natalia Gancarz

Rabbi Schwarz in Krosno, phot. Natalia Gancarz

Rabbi Schwarz in Krosno, phot. Natalia Gancarz

Rabbi Schwarz in Krosno, phot. Natalia Gancarz

Tarnowskie macewy

Jutro kończy się pierwszy etap projektu, który realizujemy w partnerstwie z Fundacją AntySchematy 2: Tarnowskie macewy.

Opis 

Głównym celem projektu jest skatalogowanie około 100 macew znajdujących się na żydowskim cmentarzu w Tarnowie. Macewy stanowią ważny element kultury żydowskiej, a w Polsce znaczna ich część uległa dewastacji. W związku z powyższym niezmiernie ważne jest, aby podjąć działania zmierzające do ochrony istniejących macew, które oprócz wartości religijnej dla Żydów, mają również wielką wartość historyczną. Oczyszczenie i katalogowanie odnalezionych nagrobków jest pierwszym krokiem w tym kierunku. Drugim bardzo ważnym celem projektu jest edukacja młodzieży na temat dziedzictwa żydowskiego w Tarnowie. Biorąca udział w projekcie młodzież zdobędzie szeroką wiedzę dzięki uczestnictwu w planowanych warsztatach, które będą prowadzone przez wykładowców akademickich i doktorantów oraz publikacji wyników własnej pracy inwentaryzacyjnej. Wszystkie działania są prowadzone w porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków oraz Gminą Wyznaniową Żydowską w Krakowie (właścicielem cmentarza).

Etapy projektu:

  • Pierwszym etapem projektu (11-17 lipiec 2016) będzie obóz dla wolontariuszy w czasie, którego uczestnicy przejdą szkolenie teoretyczne, a następnie pod opieką prof. Leszka Hońdo przeprowadzą inwentaryzację.
  • Drugim etapem projektu (sierpień-listopad 2016) będzie przygotowanie publikacji zawierającej podsumowanie projektu (artykuły tematyczne, wyniki ankiet ewaluacyjnych przeprowadzonych wśród wolontariuszy, sprawozdanie z realizacji projektu) i katalogu macew. Redaktorem ww. publikacji będzie prof. Leszek Hońdo.

Uczestnicy: 

W projekcie udział wezmą wolontariusze Fundacji AntySchematy 2 – młodzież ze szkół średnich w Tarnowie oraz studenci Instytutu Judaistyki UJ, łącznie 16 osób. 

Partner projektu: 

Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie 

Kontakt:

Katarzyna Suszkiewicz, e-mail: suszkiewicz.katarzyna@gmail.com, mobile: 607-097-604
Ewelina Malik, e-mail: ewelinam11@gmail.com, mobile: 694-796-918
Zachęcamy do udziału w naszym projekcie poprzez wspieranie nas:
PayPal: anti-schematii@wp.pl

Nazwa banku: Pekao Bank SA Oddział w Tarnowie
Nr konta: 69 1240 5194 1111 0010 6307 0160
Adres: Pekao Bank SA ul Wałowa 10 33-100 Tarnów
Wszyscy Darczyńcy zostaną wymienieni w przygotowywanej publikacji oraz materiałach informacyjno-promocyjnych chyba, że zechcą pozostać anonimowi.
Dziękujemy z góry za wsparcie naszych działań!!!

Gorlice on Virtual Shtetl

A reconstructed ohel of tzadik Baruch Halberstam was officially opened in Gorlice 9.03.2016. More about ceremony you can find on Virtual Shtetl – here.
We wrote about cemetety in Gorlice and works on restoring of the ohel on this page. You can find there also photos of an investition, initiated by David Singer and coordinated by Adam Bartosz.

***

W środę, 9 marca 2016 r. uroczyście otwarto odbudowany ohel cadyka Barucha Halberstama w Gorlicach. Więcej informacji o wydarzeniu można znaleźć na Wirtualnym Sztetlu – tutaj.
O cmentarzu gorlickim pisaliśmy już wcześniej, na tej podstronie można znaleźć fotografie z prac, wykonanych w ramach inwestycji, zainicjowanej przez Davida Singera i koordynowanej na miejscu przez Adama Bartosza.


Źródło: sztetl.org.pl

Nowe ogrodzenie cmentarza w Tarnowie

W
początku lat 90 ub. wieku z inicjatywy Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury
Żydowskiej zostało zbudowane nowe ogrodzenie cmentarza od strony wschodniej
(ul. Widok) i od strony południowej (ul. Słoneczna). Ze starego, przedwojennego
ogrodzenia ocalał jedynie mur od strony zachodniej (ul. Szpitalna) wraz z bramą
(brama ta została w 1990 r. przekazana przez prezydenta Lecha Wałęsę do
Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie), oraz częściowo od strony północnej.
Na sporej części od strony północnej cmentarz graniczy z budowlaną firmą ELTAR.
Firma ta wykonała przed laty nowe ogrodzenie na części granicy z cmentarzem a na
ok. 100-metrowej długości zamontowano prowizoryczny płot siatkowy. Obecnie
przygotowano projekt dokończenia ogrodzenia na tym właśnie odcinku. Tak
ostatecznie zamknie się całość ogrodzenia tej ponad 3 hektarowej, najstarszej
 nekropolii miasta (data założenia to prawdopodobne połowa XVI w.). Ta część
cmentarza to przed wojną zwany „nowy cmentarz”, którego grunt został zakupiony przez Josefa
Maschlera w 1900 r. i włączony do obszaru cmentarza. Od strony północnej ten
fragment cmentarz ogrodzony był przed wojną wysokim murem z płyt betonowych. Z
czasem mur ten został zniszczony, w dużej mierze przez rosnące tuż przy nim
drzewa samosiejki, głównie jesiony, które niekiedy głęboko wrosły w betonowe
płyty. Konieczne było usuniecie ponad 20 drzew, aby zaistniała możliwość
posadowienia nowego ogrodzenia dokładnie w granicy rozdzielającej obie parcele.
Firma ELTAR w grudniu wycięła drzewa  oraz usunęła resztki pokruszonych betonowych płyt, a w następnym roku zostanie zbudowane tam nowe ogrodzenie, zgodnie z wytycznymi Konserwatora Zabytków. Wszelkie prace
finansuje ELTAR.

Północno-wschodnia granica cmentarza,fot. A. Bartosz, 2015.

Jasienica Rosielna – nowy grób

W dniu 13 sierpnia, w 73. rocznicę mordu na Żydach, na cmentarzu żydowskim w Jasienicy Rosielnej odsłonięto nagrobek-pomnik, poświęcony pamięci rodziny rebe Chaima Mosze Parnesa.
Organizacją prac i pośredniczeniem pomiędzy fundatorami (potomkami rebe Chaima Mosze Parnesa) a władzami lokalnymi, konserwatorami i pracownikami – zajmował się Adam Bartosz, prezes Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie.

W książce Hieronima Wysockiego, Jasienica Rosielna. Zarys historii i wspomnień, autor przytacza słowa świadka wydarzeń, proboszcza, ks. Królickiego:

W
czerwcu 1942 ściągnięto z okolicznych wsi Żydów do Jasienicy, tak że
liczba ludności żydowskiej powiększyła się do liczby 1150. Tym Żydom
którzy pochodzili z okolicznych wsi nie pozwolono nic zabrać oprócz
tobołka. Żydzi ściśnięci w getcie w Jasienicy przetrwali do 11 sierpnia.
W dniu tym nastąpił dla nich straszny sąd. Zjechało „Gestapo”, tj.
policja polityczna niemiecka mająca 200 poli­cjantów Ukraińców do
pomocy. Otoczyła Jasienicę ze wszystkich stron nie pozwalając Żydom
ruszyć się z miejsca. Tych co zamierzali uciekać na miej­scu
rozstrzelano. Takich wypadków było siedem. Podzielono Żydów na trzy
grupy. Starych Żydów i Żydówki z dziećmi – jedna grupa. Młodsi Żydzi –
druga grupa. Tym dano straż i kazano iść w stronę Krosna. Żydówki
młodsze i dzieci podrostki – trzecia grupa. Tych zabierano na auta i
wywożono w stro­nę kolei. Z pierwszej grupy część mocniejsza musiała iść
na kirkut żydowski, a część wywozili autami na kirkut i tych tutaj
rozstrzelano. Działy się przy tym dantejskie sceny. Kazano im się
rozebrać do naga, ubranie złożyć na jedno miejsce, pieniądze, jeżeli
który miał, złożyć osobno do podstawionej walizki i czwórkami prowadzono
nad grób. Tutaj każdy musiał się nachylić i dostawał strzał z tyłu
głowy. Jak mówią ci, co byli z bliska, dzieci małe nie strzelano lecz
kolbami rozbijano głowy i matka sama rzucała dziecko do wspólnego grobu i
potem sama rozstrzelana ginęła. Egzekucja krwawa rozpo­częła się o 12
1/2 w południe i trwała do 4 tej. Potem nastąpiła przerwa, gdyż brakło
miejsca w wykopanym grobie, a ci którzy wykonywali egzekucje
od­poczywali. Skazani na śmierć czekali na swoją kolejkę śmierci do
godziny 3 1/2 o której rozpoczęła się dalsza egzekucja i trwała aż do 7
mej wieczorem. Ogółem do 500 Żydów rozstrzelano i zabito na kirkucie w
Jasienicy. Leżą we wspólnym grobie. Na śmierć szli w niepojętej
rezygnacji. Zaledwie w dwóch wypadkach (o tylu słyszałem) zaprotestowały
dane osobniki. Jeden z tych co byli prowadzeni w stronę Krosna, Szlama
Żółtig rzeźnik miejscowy ujął się za drugim Żydem bitym przez Ukraińca i
zaraz na miejscu roztrzaskano mu głowę kolbą karabinu, a w drugim
wypadku młoda Żydówka (Sidermanówna) nie chcąc się rozebrać do naga, a
przy tym słownie protestując przeciw temu niesłychanemu zdziczeniu,
została bagnetem osadzonym na karabinie prze­szyta w brzuch i piersi i
zginęła na miejscu. Żydzi ginęli bez protestu, szli na śmierć jak
barany, a dzień był taki piękny. Słońca na niebie nie zasłaniała żadna
chmurka. Wrażenie tych egzekucji straszne i (…) wszystko w duszy
buntowało się przeciw tak nieludzkiemu postępowaniu.

Więcej informacji na stronie gminy Jasienica Rosielna – TUTAJ.


 Album ze zdjeciami z uroczystosci

Album ze zdjęciami z uroczystości – fot. jasienicarosielna.pl


Otwarta Brama Cmentarza

Od wielu lat rozmaitym żydowskim działaniom towarzyszy mikro-projekt Otwarta Brama Cmentarza. Można wtedy zwiedzać cmentarz żydowski wraz z przewodnikiem. 
Przypominamy, że klucz do cmentarza żydowskiego udostępniany jest wszystkim zainteresowanym na portierni Głównego Gmachu Muzeum Okręgowego w Tarnowie, Rynek 20. Aby go wypożyczyć należy złożyć kaucję, która zwracana jest po oddaniu klucza.
Filmowe urywki ze zwiedzania cmentarza – 14 czerwca 2015. Przewodnikiem jest Adam Bartosz. Autorem filmu jest Zbigniew Rybski.