Autor: jewish.tarnow

Galicianer Shtetl – english program

Published on by jewish.tarnowLeave a comment

Galicianer Shtetl. Remembrance Days for Galician Jews 

under the patronage of Roman Ciepiela, the Mayor of Tarnów
30 years of the
Committee for Protection of the  Jewish Heritage in Tarnów
Organizers: Regional Museum in Tarnów, Committee for the Protection of Jewish Heritage in Tarnów, City of Tarnów, Tarnów Commune

Program of events:

June 14. (Thursday)
12.00 A prayer meeting at the place of Tarnow Jews execution, Buczyna Forest in Zbylitowska Góra.
13.30 March of Remembrance to the Jewish Cemetery in Tarnów from the former Magdeburg Square, beginning of Juliana Goslara street (next to Public Kindergarten No. 6)
14.15 A ceremonial unveiling of the Monument Commemorating the Holocaust of Tarnów Jews at the Jewish Cemetery in Tarnów after the conservation works have been completed
21.00 Concert at the Bimah, Ta Shma Orchestra (New York)
June 15. (Friday)
20.00 On the Fence Gallery, opening of the exhibition of photographs by Dariusz Kobylański “Szacharit/shacharit//שחרית”, Square of the Old Synagogue.
21.00 Concert at the Bimah, Porto Meskla Band (Kraków)
June 16. (Saturday)
17.00 Marzenie Cinema, screening of Marian Marzyński’s film “Skibet/Hatikvah”
After the film, a meeting with Jerry Bergman, one of the film’s protagonists, an emigrant in 1968
June 17. (Sunday)
11.00-13.00 Open Gate of Jewish Cemetery in Tarnów, guided tours.
21.00 Concert at the Bimah, Klezmafour (Poland)
June 24. (Sunday)
17.00 Synagogue in Dąbrowa Tarnowska, concert of the Klezmer Orchestra of the Sejny Theater (Sejny)
21.00 Concert at the Bimah, Klezmer Orchestra of the Sejny Theater (Sejny)
   

Accompanying events – open meetings:

June 6. (Wednesday)
18.00 Tarnow Culture Center, opening of Agnieszka Traczewska’s exhibition “Chasidic Returns to Non-Forgotten Places”.
June 14. (Thursday)
15.00 Stara Łaźnia Restaurant, meeting of the descendants of Tarnów Jews with the President of Tarnów, Roman Ciepiela.
June 15. (Friday)
10:00 High School no 5 in Tarnów, “We from March 68” – meeting with Jerry Bergman.
Festival Club: Kosher Caffe Nosh, ul. Wałowa/Plac Bohaterów Getta. 

Galicjaner Sztetl – polski program

Published on by jewish.tarnowLeave a comment

Galicjaner Sztetl. Dni Pamięci Żydów Galicyjskich

pod patronatem Romana Ciepieli, Prezydenta Tarnowa
w trzydziestolecie istnienia 
Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie

Organizatorzy: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie, Gmina Tarnów

Program:

14 czerwca (czwartek)

12:00 Las Buczyna w Zbylitowskiej Górze, Spotkanie modlitewne na miejscu kaźni tarnowskich Żydów
13:30 Dawny Plac Magdeburski (obecnie ul. Goslara), Marsz Pamięci na Cmentarz Żydowski, odsłonięcie wyremontowanego Pomnika
21:00 Koncert pod Bimą, zespół Ta Shma Orchestra (Nowy York)

15 czerwca (piątek)

20:00 Plac pod Bimą Synagogi Starej – Galeria „Na płocie”, otwarcie wystawy fotografii Dariusza Kobylańskiego „Szacharit/shacharit//שחרית”
21:00 Koncert pod Bimą, zespół Porto Meskla (Krakow)

16 czerwca (sobota)

17:00 Kino Marzenie, projekcja filmu Mariana Marzyńskiego „Skibet/Hatikvah”. Spotkanie z Jerry Bergmanem, jednym z bohaterów filmu, emigrantem 1968

17 czerwca (niedziela)

11:00-13:00 Otwarta Brama Cmentarza Żydowskiego, zwiedzanie z przewodnikiem.
21:00 Koncert pod Bimą, zespół Klezmafour (Polska)

24 czerwca (niedziela)

17:00 Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej, koncert Orkiestry Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego (Sejny)
21:00 Koncert pod Bimą, Orkiestra Klezmerska Teatru Sejneńskiego (Sejny)

Wydarzenia towarzyszące – spotkania otwarte:

6 czerwca (środa)

18:00 Otwarcie wystawy Agnieszki Traczewskiej „Chasydzkie powroty do miejsc nie-zapomnianych”, Tarnowskie Centrum Kultury, Rynek 5

14 czerwca (czwartek)

15:00 Restauracja Stara Łaźnia, Spotkanie potomków tarnowskich Żydów z Prezydentem Romanem Ciepielą

15 czerwca (piątek)

10:00 V Liceum Ogólnokształcące im. Janusza Korczaka, „My z Marca 68” – spotkanie Jerry Bergmanem

Klub festiwalowy: Kosher Caffe, ul. Wałowa/Plac pod Dębem

Synagoga Nowa zwana Jubileuszową

Published on by jewish.tarnowLeave a comment

Największą, najpiękniejszą bóżnicą tarnowską była Synagoga Nowa. Stała na rogu ulic Nowej i Folwarcznej (dziś Waryńskiego) i wraz z katedrą i ratuszem górowała nad innymi budynkami. Zwana była też Jubileuszową, a w pełnym brzmieniu Synagogą im. Franciszka Józefa I, gdyż poświęcono ją w dzień urodzin cesarza – 18 sierpnia 1908 r., a zarazem w 60. rocznicę jego panowania. 

Długie przygotowania

Grunt pod nową synagogę gmina zakupiła już w 1844 r. W tym czasie bowiem (stan na 1830 r.) było w Tarnowie już 1200 Żydów. Znaczny wzrost ludności żydowskiej nastąpił w drugiej połowie XIX w., kiedy jej liczba zwiększyła się ponad dwukrotnie (1869 r.). Powstawały wówczas mniejsze bóżniczki w różnych zakątkach starej i nowej (na Zawalu) dzielnicy żydowskiej. O tym, jak szybko rozwinęła się nowa dzielnica, świadczą liczby z początku lat dziewięćdziesiątych: w śródmieściu mieszkało 2671 Żydów, na tradycyjnie żydowskiej Grabówce – 2776, a na Zawalu, gdzie usytuowano Synagogę Nową, mieszkało wówczas już 4268 Żydów, a więc prawie połowa żydowskiej populacji miasta. I tu właśnie z biegiem lat powstało najwięcej żydowskich domów modlitwy.
Synagoga Nowa, rzeźba aut. Dawida Beckera, archiwum Amiry Gal

Krótka historia istnienia

Nową synagogę zaprojektował inż. Franciszek Dundaczek w stylu innych ówczesnych synagog (podobne stanęły m.in. w Czerniowcach i Przemyślu). Po latach przestoju budowlanego projekt został zmieniony przez architekta Władysława Ekielskiego, który pozbawił pierwotną wersję wysmukłych wież na froncie, natomiast zwieńczył całość ogromną baniastą kopułą. Synagoga ta służyła wiernym zaledwie 30 lat. Podobnie jak inne tarnowskie synagogi została podpalona przez Niemców 9 listopada 1939 roku, a następnego roku została rozebrana. 
Burzenie Synagogi Nowej, źródło internet

Od synagogi do pomnika

Tarnowski rzeźbiarz Dawid Beker w 1946 roku użył do budowy pomnika na tarnowskim kirkucie wydobytą po wojnie z ruin jedną z kolumn podtrzymujących sklepienie tej synagogi. Forma złamanej kolumny ma tutaj podwójne znaczenie – symbolizuje przerwane życie, tak jak na żydowskich (i nie tylko) nagrobkach, i jest też pamiątką po największej, najpiękniejszej tarnowskiej synagodze, którą tarnowscy Żydzi tak się chlubili. Nie dziwi więc, że sylwetka fasady Synagogi Nowej wpisana w obrys pomnika-kolumny z tarnowskiego kirkutu jest znakiem Żydów tarnowskich rozproszonych po świecie. W czerwcu 1977 r. w kolejną rocznicę pierwszej masowej akcji zagłady w Tarnowie (1942 r.) izraelscy tarnowiacy wystawili kopię pomnika tarnowskiego na telawiwskim cmentarzu w Kiriat Szaul. Pod nią znajduje się symboliczna garść ziemi z tarnowskiego cmentarza.
Dawid Becker przy modelu pomnika, archiwum Amiry Gal

Dawid Becker

Urodził się 08.10.1910 r. w Tarnowie. Od 1935 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego; autor rzeźb, płaskorzeźb i mozaik. Wojnę przeżył we Lwowie, po wojnie wrócił do Tarnowa.
Z ruiny zburzonej Nowej Synagogi udało mu się ocalić większy fragment jednej z kolumn, której następnie użył do zbudowania pomnika, upamiętniającego 25 tyś. Żydów, zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. W owym czasie niełatwo było uzyskać zgodę na odsłonięcie pomnika żydowskiego, więc Dawid upozorował swój pogrzeb, aby nie zwracać uwagi na większe zgromadzenie na cmentarzu. W 1946, kiedy odsłonięto pomnik był on bez wątpienia pierwszym tego typu upamiętnieniem w Polsce.
Becker opuścił Tarnów w 1947 r., był internowany na Cyprze (1947-1948) w związku z blokadą Palestyny; od 1948 aż do śmierci 23.09.1991 r. mieszkał w Tel Awiwie, w Izraelu.
Bardzo dziękuję Amirze Gal, córce Dawida Beckera za udostępnienie zdjęć z jej prywatnej kolekcji.

Fotografie Dawida Beckera z archiwum córki, Amiry Gal


Koncepcja upamiętnienia miejsca Synagogi Jubileuszowej

Przykładowy mural

Siatka mesh

New fence in Rzepiennik

Published on by jewish.tarnowLeave a comment
Working on fence in Jewish cemetery in Rzepiennik Strzyżewski. It is a big project, supported by the posterity of Jews from Rzepiennik. We told about it some months ago. Adam Bartosz and the Committee is an organizer of this activity in Poland.
Fence of Jewish cemetery in Rzepiennik was totaly destroyed after war. It was just some of the base of fence as the remains. Now new fence is growing every day. Photo report was done 26.09.2017.
Fot. przedstawiciel firmy, 2017

Yom Kippur

Published on by jewish.tarnowLeave a comment
As the Jewish holy day of Yom
Kippur approaches, it brings with it a time of introspection and the
remembrance of relatives who are no longer alive. 
The cemetery restoration pays
tribute to Jewish ancestors who are buried in the Tarnow Jewish cemetery and
ensures that their graves are protected and accessible.  A donation at
this time of year is especially meaningful as an act of remembrance and
support. Adam and I extend to everyone our wishes that they be inscribed in the
book of life.
How to donate? http://muzeum-tarnow.home.pl/kirkut/make-a-donation/

For a 501(c)(3) donors http://jewishheritagepoland.org/support-and-donate.html
Przypadające w piątek 29 września żydowskie święto Jom Kippur, kieruje nasze myśli w stronę tych naszych bliskich, którzy odeszli. 
Remont cmentarza żydowskiego w Tarnowie jest także formą oddania czci naszym krewnym, którzy są na nim pochowani, a także potwierdzeniem o naszej pamięci, która te groby chroni i czyni je dostępnymi. Państwa datek na remont cmentarza, zwłaszcza o tej porze roku, ma szczególne znaczenie jako akt pamięci i uczestniczenia w tym wspólnym zadaniu. 
Kierujemy do Państwa szczere życzenia, aby Wasze nazwiska były zapisane w Księdze Życia.
Jak przekazać datek? http://muzeum-tarnow.home.pl/kirkut/make-a-donation/
Dla darczyńców z USA http://jewishheritagepoland.org/support-and-donate.html

New Address – nowy adres!

Published on by jewish.tarnowLeave a comment
It’s pleasure to inform you, that our „headquarters” on Plac Rybny (Fish Square) in Tarnów has own number. Now you can find us here: PLAC RYBNY no. 9. We’re still the most green and the thinnest building on Plac Rybny. Cordially invite!
Miło nam poinformować Państwa, że nasza siedziba na Placu Rybnym w Tarnowie otrzymała własny numer. Nasz adres to: PLAC RYBNY NR 9. W dalszym ciągu jest to najwęższa i jedyna zielona kamienica na Placu Rybnym. Serdecznie zapraszamy!

New Roma monument in Borzecin

Published on by jewish.tarnowLeave a comment
Part of International Roma Caravan of Memory was unveiling of new Monument, commemorated Roma, killed by Germans in 1942 in Borzęcin. 

We unveiled first Roma Monument in Borzęcin forest in 2011 at the place, where 29 Roms was shooted. The author of monument is Małgorzata Mirga-Tas, Roma artist from Czarna Góra (Southern Poland). More about this initiative: HERE.
After World War II, people murdered in forest was exhumed to local cemetery. But the area of the grave was reduced by other graves. This year Committee and Comune Borzęcin did the second exhumation to the central place of cemetery. At this place we put the new Monument (Waldemar Ondyczy, Rom, did all of masonry works), which is pedestal and sculpture of Hungarian Roma artist – András Kállai. The sculpture „Gypsy Family” was born some years ago in Czarna Góra, where Roma artists from the whole world meet every year at special artistic open-air meeting, names „Jaw Dikh” (rom. 'Come, See’). Organizer of event is Małgorzata Mirga-Tas and her Foundation of Art.
Monument „Gypsy Family” was unveiling 28. July 2017.
Hungarian artists: András and his brother Henrik Kállai could come to Poland thanks to Hungarian Institute of Culture in Warsaw.
Project was finansed by the Ministry of Culture and National Heritage.

Fot. N. Gancarz 2016

Fot. N. Gancarz 2017