Kliknięcie w plakat przenosi do wydarzenia na FB. Zapraszamy!!
III powojenna tarnowska chanuka
Tag: Bima
Chanuka 2015
W II w p.n.e. Państwo
Żydowskie znalazło się pod okupacją pogańskich władców grecko-syryjskich
Seleucydów. Po latach niewoli Żydzi się zmobilizowali i z niewielką swą armią
pokonali wielekroć liczniejsze wojska wroga. Kiedy wkroczyli do Jerozolimy,
zastali swoje najświętsze miejsce kultu – Świątynię zbezczeszczoną. Stały w
niej posągi greckich bóstw, a złoty świecznik siedmioramienny, który z nakazu
Boga powinien się palić ogniem nieustającym – był wygaszony.
Kapłani przystąpili do
rekonsekracji świątyni, należało w pierwszej kolejności zapalić oliwne ognie na
świeczniku. Tymczasem w kącie Świątyni znaleziono tylko maleńkie naczynie z
czystym rytualnie (koszernym) olejem. Oleju było tylko na jeden dzień świecenia.
Kapłani pośpiesznie rozpoczęli procedurę oczyszczania oleju, która wedle
zwyczaju trwa osiem dni. I jakież było ich zdumienie, kiedy czekając w
napięciu, kiedy zgaśnie nikły płomyk na świeczniku, widzieli, że olej się pali
przez kolejne dni. I tak przez dni osiem, aż gotowe było naczynie z
oczyszczonym olejem, który miał płomień zasilić na kolejne dni i miesiące.
Na pamiątkę tego cudu
Żydzi obchodzą radosne święto światła, zwane Chanuka, co kojarzone jest z
hebrajskim słowem oznaczającym odpoczynek, np. po bitwie. Święto to trwa osiem
dni w miesiącu Kislew, który wypada w grudniu. Tego roku 25 Kislew (początek
Chanuki) to 6 grudnia. Przez osiem dni, codziennie zapala się o jedną lampkę
więcej. Pierwszego dnia jedną, ostatniego – osiem. Świecznik chanukowy zapala
się w synagodze, ale też w żydowskich domach.
Ostatni raz przed wojną
w tarnowskich synagogach Żydzi zapalali światła chanukowe w 1938 r. W niecały
rok później, w listopadzie 1939 r. już wszystkie synagogi zostały przez Niemców
spalone. Jeśli ktoś ukradkiem świętował jeszcze przez kolejne lata, to tylko w
domu. Ale w 1943 r. już nie było w Tarnowie komu zapalić chanukę.
w tarnowskich synagogach Żydzi zapalali światła chanukowe w 1938 r. W niecały
rok później, w listopadzie 1939 r. już wszystkie synagogi zostały przez Niemców
spalone. Jeśli ktoś ukradkiem świętował jeszcze przez kolejne lata, to tylko w
domu. Ale w 1943 r. już nie było w Tarnowie komu zapalić chanukę.
Kolejny raz świecznik
chanukowy został zapalony w dniu 21 grudnia 2011 r. pod bimą zniszczonej
synagogi Starej. Oto po 73 latach po raz pierwszy, i to publicznie, w wirtualnej
przestrzeni synagogi, której zarys utrwalono niedawno w bruku, zapalono w
drugim dniu Chanuki dwie świece na ośmioramiennym świeczniku. I stało się, że
było to święto nie tylko żydowskie, a może nawet było bardziej celebrowanym przez
chrześcijan. Zebrała się pod bimą garstka zaproszonych z Krakowa Żydów i spora
grupa chrześcijan tarnowskich aby świętować wspólnie radość chanuki. Święto to
przypada w bliskości Bożego Narodzenia,
które także kojarzone jest ze światłem, narodzinami Boga, jest radosne – jakże bliskie
w symbolice żydowskiemu świętu zapalania świateł. Wspólna modlitwa rabina Boaza
Pasha i tarnowskiego biskupa Wiesława Lechowicza miały w tym dniu znaczenie
historyczne, oto po raz pierwszy w historii tego miasta, wspólnie modlili się z
okazji żydowskiego święta – rabin i chrześcijański duchowny w randze biskupa.
chanukowy został zapalony w dniu 21 grudnia 2011 r. pod bimą zniszczonej
synagogi Starej. Oto po 73 latach po raz pierwszy, i to publicznie, w wirtualnej
przestrzeni synagogi, której zarys utrwalono niedawno w bruku, zapalono w
drugim dniu Chanuki dwie świece na ośmioramiennym świeczniku. I stało się, że
było to święto nie tylko żydowskie, a może nawet było bardziej celebrowanym przez
chrześcijan. Zebrała się pod bimą garstka zaproszonych z Krakowa Żydów i spora
grupa chrześcijan tarnowskich aby świętować wspólnie radość chanuki. Święto to
przypada w bliskości Bożego Narodzenia,
które także kojarzone jest ze światłem, narodzinami Boga, jest radosne – jakże bliskie
w symbolice żydowskiemu świętu zapalania świateł. Wspólna modlitwa rabina Boaza
Pasha i tarnowskiego biskupa Wiesława Lechowicza miały w tym dniu znaczenie
historyczne, oto po raz pierwszy w historii tego miasta, wspólnie modlili się z
okazji żydowskiego święta – rabin i chrześcijański duchowny w randze biskupa.
Dwa lata później – 6 grudnia 2013 r. świętowano pod bimą
zapalenie drugiej świeczki. Udział w ceremonii wzięła grupa Żydów z Krakowa z
prof. Jonathanem Webberem i nowym rabinem z Krakowa, pełnomocnikiem Naczelnego
Rabina Polski Avim Baumolem. Tarnów reprezentował prezydent miasta Ryszard
Ścigła i biskup tarnowski Andrzej Jeż.
zapalenie drugiej świeczki. Udział w ceremonii wzięła grupa Żydów z Krakowa z
prof. Jonathanem Webberem i nowym rabinem z Krakowa, pełnomocnikiem Naczelnego
Rabina Polski Avim Baumolem. Tarnów reprezentował prezydent miasta Ryszard
Ścigła i biskup tarnowski Andrzej Jeż.
W tym roku początek święta chanukowego wypada na dzień 6
grudnia. Pod bima spotkamy się w czwarty dzień chanukowy – w środę, 9 grudnia,
o godz. 17.00. Radosnej uroczystości patronuje Prezydenta Miasta Roman Ciepiela a
udział w ceremonii zapowiedział ks. biskup Stanisław Salaterski.
grudnia. Pod bima spotkamy się w czwarty dzień chanukowy – w środę, 9 grudnia,
o godz. 17.00. Radosnej uroczystości patronuje Prezydenta Miasta Roman Ciepiela a
udział w ceremonii zapowiedział ks. biskup Stanisław Salaterski.
Organizatorami kolejnej, trzeciej już po wojnie chanuki są:
Zapraszamy wszystkich
ciekawych odmiennych zwyczajów, kultur i religii.
ciekawych odmiennych zwyczajów, kultur i religii.
Gorące wino będzie
serwować Winiarnia Sztyler-Hegedus, a latkes (kto przyjdzie, zobaczy – co to
jest) przygotuje Restauracja Pasaż.
serwować Winiarnia Sztyler-Hegedus, a latkes (kto przyjdzie, zobaczy – co to
jest) przygotuje Restauracja Pasaż.
Adam Bartosz
 |
| Chanuka pod bimą w Tarnowie, 2011, fot. Wojciech Kobylański |
Szachrit podczas Galicjaner Szterl
Przygotowanie do szachrit i spotkanie w holu muzeum.
 |
| Fot. Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej |
Szachrit pod bimą
Po raz pierwszy po wojnie odbyła się również pod bimą modlitwa poranna szachrit. Modlitwę prowadził David Singer z Brooklynu. A tu jej fragmenty, zmontowane przez Zbigniewa Rybskiego:
Ejruw po ponad 70 latach
Na Placu Starej Synagogi powstał ejruw. Po raz pierwszy od co najmniej 72 lat… Fotografie z jego przygotowywania:
 |
| Fot. N. Gancarz |
Galicjaner Sztetl 2015 – Program
FINAL PROGRAMME FOR THE “GALICIANER SHTETL”
JEWS OF GALICIA REMEMBRANCE DAYS IN TARNOW
JUNE 11-18, 2015
JUNE 11 (Thursday):
12:00 Prayer in Zbylitowska Gora, at the mass grave of Tarnow Jews, with the participation of a Rabbi and a Catholic priest.
18:00 Screening of Simon Target’s award winning documentary film, A
Town Called Brzostek, about the renovation of the Jewish cemetery in
Brzostek near Tarnow. Tarnów Theatre.
Town Called Brzostek, about the renovation of the Jewish cemetery in
Brzostek near Tarnow. Tarnów Theatre.
21.00 Music concert at the Bima Eliezer Mizrachi will perform a one of a kind concert of Jewish traditional and folklore music.
JUNE 12 (Friday):
13:30 Commemoration of the 75th anniversary of the first transport of
prisoners from Tarnow to Auschwitz in June 1940. The ceremony will take
place at The Monument of the First Transportation to Auschwitz in
Tarnow.
prisoners from Tarnow to Auschwitz in June 1940. The ceremony will take
place at The Monument of the First Transportation to Auschwitz in
Tarnow.
Evening Shabbat Program organized for friends &
interested parties by David Singer, Bobover Hasidic Jew from New York.
The President of Tarnow, Roman Ciepiela, will attend.
interested parties by David Singer, Bobover Hasidic Jew from New York.
The President of Tarnow, Roman Ciepiela, will attend.
JUNE 13 (Saturday):
Ca 08:00 Shabbat Morning Prayer – Shacharit at the Bima [including the reading of the Torah].
15:00 – 18:00 Jewish Street project. The work of young volunteers will be exhibited.
21:00 Music concert under the Bimah featuring Klezmafour. Also on the concert program are performances by local musicians.
22:15 Havdala services marking the end of the Sabbath will take place under the Bima with Reb David Singer.
June 14 (Sunday):
11:00 – 13:00 Jewish cemetery guided tours. Tarnow’s Jewish cemetery is
one of the biggest and most interesting Jewish graveyards in Southern
Poland.
one of the biggest and most interesting Jewish graveyards in Southern
Poland.
June 16 (Tuesday):
18:00 „Księga Dębicy/The Book
of Debica” – meeting with authors Ireneusz Socha and Arkadiusz Więch.
Art Gallery, Słowackiego Str. 1
19:00 „Yorcait. Hasidim Pilgrimages” – opening of photo exhibition of Michał Gąciarz. Art Gallery, Słowackiego Str. 1
June 18 (Thursday):
19:00 „Beyond the Forest. Jewish Presence in Eastern Europe 2004-2012”- opening of photo exhibition of Lola Kantor (Israel).
21:00 Music concert under the Bimah featuring Magda Brudzińska & Klezmer Trio.
=====================================================================
Program Galicjaner Sztetl
Dni Pamięci Żydów Galicyjskich
Tarnów 11 – 18 czerwca 2015
11 czerwca [czwartek]
Godz. 12:00 modlitwa na miejscu straceń tarnowskich Żydow w Zbylitowskiej Górze z udziałem rabina i księdza katolickiego.
Godz. 18:00 Pokaz filmu Simona Targeta Miasto Brzostek o renowacji cmentarza w Brzostku.. Tarnowski Teatr.
Godz. 21:00 Koncert muzyki żydowskiej Pod bimą. Eliezer Mizrachi z repertuarem pieśni Żydów sefardyjskich.
12 czerwca [piątek]
Godz. 13:30 Uroczystości upamiętniające 75 rocznicę pierwszego
transportu więźniów z tarnowskiego więzienia do Auschwitz – Plac
Więźniów KL Auschwitz, Pomnik Pierwszego Transportu.
transportu więźniów z tarnowskiego więzienia do Auschwitz – Plac
Więźniów KL Auschwitz, Pomnik Pierwszego Transportu.
Wieczorem –
wieczerza szabatowa organizowana dla przyjaciół przez Dawida Singera
bobowskiego chasyda z NY. Hotel Tarnovia. Obowiązują specjalne
zaproszenia.
13 czerwca [sobota]
Ok. 08:00 Poranna modlitwa – szacharit pod bimą [czytanie Tory].
Godz. 15:00-18:00 Projekt Ulica Żydowska z udziałem młodych wolontariuszy.
Godz. 21:00 Koncert muzyki żydowskiej Pod bimą. Wystąpi zespół Klezmafour. Z zespołem zagrają kilka utworów tarnowscy muzycy.
Godz. 22:15 Uroczyste zakończenie szabatu, hawdala celebrowana przez reb Dawid Singera.
14 czerwca [niedziela]
Godz. 11:00-13:00 Otwarta Brama Cmentarza – zwiedzanie tarnowskiego cmentarza żydowskiego z przewodnikiem.
16 czerwca [wtorek]
BWA, ul. Słowackiego 1
Godz. 18:00 Księga Dębicy – spotkanie z autorami książki – Ireneuszem Sochą i Arkadiuszem Więchem,
Godz. 19:00 Jorcajt. Pielgrzymki chasydów wernisaż wystawy fotografii Michała Gąciarza
18 czerwca [czwartek]
TCK, Rynek 5
Godz. 19:00 Poza lasem – Żydzi w Europie Wschodniej 2004-2012– wernisaż wystawy fotografii Loli Kantor z Izraela.
Godz. 21:00 Koncert pod Bimą, wystąpi Magda Brudzińska i Klezmer Trio.