Jakub Owide gravestone

W 2015 r. rodzina Jakuba Owide, zmarłego w Tarnowie w 1934 r., zwróciła się do
Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie z prośbą o pomoc w
odnalezieniu jego nagrobka na tarnowskim cmentarzu. Ku naszej radości udało się go odnaleźć. W 2016 r. Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w
Tarnowie pomógł w przeprowadzeniu renowacji nagrobka. Oto zdjęcia sprzed i po remoncie.
In 2015 the family of Jakub Owide died in Tarnow in 1934 asked the Committee
for the Protection of Jewish Heritage in Tarnow for help in finding his
gravestone in the Tarnów cemetery. To our delight we found the gravestone. In
2016 Committee for the Protection of Jewish Heritage in Tarnow helped repair
the tombstone. Below you can find photos before
and after renovation.

Jaśliska – cemetery

News in our project „Jaśliska”. Jewish Committee from Tarnów with Pinchas Pomp, rabbi from Dynów and Jacob Schwarz rabbi from NY trying to enclose an area of Jewish cemetery in Jaśliska (Podkarpackie voivodeship). September, 8. was stakeholder meeting in Jaśliska with mayor Adam Dańczak. We hope, that after all perturbations the cemetery will have a fence.
Meeting with mayor Adam Dańczak, phot. Natalia Gancarz

Meeting with mayor Adam Dańczak, phot. Natalia Gancarz

Meeting with mayor Adam Dańczak, phot. Natalia Gancarz

Rabbi Schwarz in Krosno, phot. Natalia Gancarz

Rabbi Schwarz in Krosno, phot. Natalia Gancarz

Rabbi Schwarz in Krosno, phot. Natalia Gancarz

Tarnowskie macewy

Jutro kończy się pierwszy etap projektu, który realizujemy w partnerstwie z Fundacją AntySchematy 2: Tarnowskie macewy.

Opis 

Głównym celem projektu jest skatalogowanie około 100 macew znajdujących się na żydowskim cmentarzu w Tarnowie. Macewy stanowią ważny element kultury żydowskiej, a w Polsce znaczna ich część uległa dewastacji. W związku z powyższym niezmiernie ważne jest, aby podjąć działania zmierzające do ochrony istniejących macew, które oprócz wartości religijnej dla Żydów, mają również wielką wartość historyczną. Oczyszczenie i katalogowanie odnalezionych nagrobków jest pierwszym krokiem w tym kierunku. Drugim bardzo ważnym celem projektu jest edukacja młodzieży na temat dziedzictwa żydowskiego w Tarnowie. Biorąca udział w projekcie młodzież zdobędzie szeroką wiedzę dzięki uczestnictwu w planowanych warsztatach, które będą prowadzone przez wykładowców akademickich i doktorantów oraz publikacji wyników własnej pracy inwentaryzacyjnej. Wszystkie działania są prowadzone w porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków oraz Gminą Wyznaniową Żydowską w Krakowie (właścicielem cmentarza).

Etapy projektu:

  • Pierwszym etapem projektu (11-17 lipiec 2016) będzie obóz dla wolontariuszy w czasie, którego uczestnicy przejdą szkolenie teoretyczne, a następnie pod opieką prof. Leszka Hońdo przeprowadzą inwentaryzację.
  • Drugim etapem projektu (sierpień-listopad 2016) będzie przygotowanie publikacji zawierającej podsumowanie projektu (artykuły tematyczne, wyniki ankiet ewaluacyjnych przeprowadzonych wśród wolontariuszy, sprawozdanie z realizacji projektu) i katalogu macew. Redaktorem ww. publikacji będzie prof. Leszek Hońdo.

Uczestnicy: 

W projekcie udział wezmą wolontariusze Fundacji AntySchematy 2 – młodzież ze szkół średnich w Tarnowie oraz studenci Instytutu Judaistyki UJ, łącznie 16 osób. 

Partner projektu: 

Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie 

Kontakt:

Katarzyna Suszkiewicz, e-mail: suszkiewicz.katarzyna@gmail.com, mobile: 607-097-604
Ewelina Malik, e-mail: ewelinam11@gmail.com, mobile: 694-796-918
Zachęcamy do udziału w naszym projekcie poprzez wspieranie nas:
PayPal: anti-schematii@wp.pl

Nazwa banku: Pekao Bank SA Oddział w Tarnowie
Nr konta: 69 1240 5194 1111 0010 6307 0160
Adres: Pekao Bank SA ul Wałowa 10 33-100 Tarnów
Wszyscy Darczyńcy zostaną wymienieni w przygotowywanej publikacji oraz materiałach informacyjno-promocyjnych chyba, że zechcą pozostać anonimowi.
Dziękujemy z góry za wsparcie naszych działań!!!

Galicianer Shtetl – program (updated)

(Bellow you will find an English text)


Galicjaner Sztetl.
Dni Pamięci Żydów Galicyjskich

Organizatorzy:
Muzeum Okręgowe w
Tarnowie
Komitet Opieki nad
Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie
9 – 16 czerwca 2016
Pod patronatem
Prezydenta Miasta Tarnowa
Partner projektu:
Gmina Tarnów, Fundacja Antyschematy2
Program
Czwartek 9 czerwca:
12:00 Spotkanie modlitewne w
Lesie Buczyna w Zbylitowskiej Górze
18:30 Wcielenie – otwarcie wystawy rysunków Yaacova Yaacobova z Izraela
(Galeria BWA, Park Strzelecki)
20:30 Odsłonięcie tablicy
upamiętniającej rodzinę Kwadratsteinów (Muzeum, Rynek 3)
21:00 Koncert Pod Bimą: Pushkin Klezmer Band z Kijowa

Piątek 10 czerwca:
17:00  Permeation-Przenikanie – otwarcie wystawy fotografii będących
syntezą zdjęć archiwalnych i aktualnych w ramach projektu polsko-izraelskiego
młodzieży z V LO im. Janusza Korczaka w Tarnowie i uczniów Harel High School
spod Jerozolimy (Tarnowskie Centrum Kultury, Rynek 5)
19:00 Pushkin
Klezmer Band
z Kijowa – koncert  (Gminne
Centrum Kultury w Żabnie)
Sobota 11 czerwca:
19:00 Bruno Schulz – film dokumentalny, reż. Adam Sikora, scen. Agata
Tuszyńska (Muzeum, Rynek 3)

Niedziela 12 czerwca:
11:00-13:00 Otwarta Brama
Kirchołu – oprowadzanie po żydowskim cmentarzu
21:00 Koncert Pod Bimą: Ichcak
Horovitz, kantor z Krakowa

Czwartek 16 czerwca:
21:00 Koncert Pod Bimą, zespół Anashim z Bielska-Białej


Fot. Beata Fura/archiwum Muzeum Okręgowego w Tarnowie, 2015

Projekt realizowany przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego/
The project is made with financial support of Małopolska Voivodship



Galicjaner Sztetl. Galitzjaner Shtetl

Organizers:
Committee for Protection Jewish Heritage in
Tarnów
 Regional
Museum in Tarnów
June  9 –
16, 2016

Program
Thursday, June 9:
12:00 Common Jewish and Catholic prayer in the
Buczyna Forest in Zbylitowska Góra (mass graves)
6:30 p.m. Opening night for the exhibition of
drivings by Jakov Kaubov from Israel – Incarnation (Gallery of Art in Strzelecki Park)
8:30 p.m. Unveiling of the plaque dedicated to
the memory of the Kwadratstein family (Museum, Rynek 3)
9:00 p.m. Under the Bimah Concert: Puskin
Klezmer Band from Kiev.

Friday, June 10:
5:00 p.m.  Permeation-Przenikanie – the opening
night for the exhibition of photos  and
memories of Tarnow survivors. Polish-Israeli project developed by students of
Janusz Korczak High School from Tarnow and Harel High School from Mevasseret Zion (Tarnow Culture Centre,
Rynek 5)
7:00 p.m. Pushkin Klezmer Band
from Kiev – concert  (Commune Culture
Centre in Żabno)

Saturday, June 11:
9:00 p.m. Bruno Schulz – documentary movie
directed by Adam Sikora, screenplay by Agata Tuszyńska (Museum, Rynek 3)
Sunday, June 12:
11:00 a.m. – 1:00 p.m. Open Gate to the Jewish
cemetery in Tarnów – guided tours.
9:00 p.m. Under the Bimah Concert: Ichcak
Horovitz, cantor from Krakow

Thursday, June 16:
9:00 p.m. Under the Bimah Concert: Anashim
Band from Bielsko-Biała





  

Zdewastowany pomnik romski w Borzęcinie!

Dziś piszemy ze wstrząsającą wiadomością. Modrzewiowy Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów w Borzęcinie, autorstwa Małgorzaty Mirgi-Tas, którym opiekuje się Muzeum Okręgowe w Tarnowie i członkowie Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie (Adam Bartosz, Natalia Gancarz) został dokumentnie zniszczony. Chuligański wybryk będzie surowo ukarany a sprawą już zajmuje się policja

Pomnik został postawiony podczas Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów 23 lipca 2011 r. w lesie, przy drodze wojewódzkiej nr 964. Na tym samym miejscu, gdzie w lipcu 1943 r. Niemcy zamordowali 29 Cyganów: 3 mężczyzn, 5 kobiet, 20 dzieci w wieku 4-12 lat oraz 1 niemowlę.

Na tablicy pamiątkowej widniało przesłanie z wiersza Papuszy: NIE BYŁO ŻYCIA DLA CYGANÓW W MIEŚCIE / I NA WSI ZABIJALI, ZABIJALI NAS. / CO ROBIĆ ? SZŁY Z DZIEĆMI CYGANKI W LAS, / DALEKO W LAS, BY NIE ZNALAZŁY NAS NIEMIECKIE PSY.
A poniżej informacja: MIEJSCE PAMIĘCI O 29 ROMACH: / 3 MĘŻCZYZNACH, 5 KOBIETACH / I 21 DZIECIACH, ZASTRZELONYCH / TUTAJ PRZEZ NIEMCÓW W 1943.

Fotografie Adama Bartosza z miejsca dewastacji poniżej.


Wolontariusze podczas Akcji Żonkile 2016

Wolontariusze Fundacji AntySchematy 2 włączyli się w akcję edukacyjno-memorialną Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i dzisiejszego dnia, w 73. rocznicę powstania w getcie warszawskim, podobnie jak młodzież w całej Polsce, rozdawała przechodniom żonkile. Były to żonkile papierowe, mozolnie wycinane, składane i sklejane przez nich już wcześniej oraz żywe, żeby pamięć nie kojarzyła się wyłącznie z papierem, dokumentem. Żywy żonkil to także symbol radości, wiosny, a Wolontariusze dzielą się swoją młodością, czasem i entuzjazmem, aby uczyć się, pomagać i przekazywać dalej jak ważna jest pamięć. 
Poniżej reportaż fotograficzny z wydarzenia (fot. N. Gancarz).

Mezuzah – there was a Tarnów shtetl here

The bima, remains of the Oldd Synagogue, destroyed in 1939
Implementing the Mezuzah project, which is of an educational character, it should be noted how the town Tarnów once was, when Jews that lived here since the end of nineteenth century, constituted almost half the population of this town.


For the Jewish Tarnów was economic power. Some of the industries or branches of craftsmanship as a whole were dominated by Jews. Also, most of the houses on the main streets of the city belonged to them. Nearly 90% of the houses in the streets: Wałowa, Bernardyńska, Brodzińskiego, Goldhammer, Nowa, Szpitalna, Koszarowa, Szeroka, Burku – these were Jewish houses. Almost 100% Jewish streets were: Lwowska, Żydowska, Wekslarska. The Jews were the owners of more than 80% of stores. Their participation in enterprises shaped, depending on the industry, from 50 to 90%. In areas such as: shoe upper makings, glass industry, furrier – there were no Christians.


Until World War I, Tarnów was the largest in the Austro-Hungarian hat-production center entirely dominated by the Jewish manufacturers. Felt for hats was made by labels such as Meira Zylbersztajn, Herman Klajn as well as Kinberg and Wajs. Thousands of their products were exported to Balkan countries. Even after the war the industry still employed over 600 people.
Tarnów was the Jewish clothing industry, which in the twenties consisted of more than 60 companies. For clarity, it should be added that amongst them there were small establishments employing just a few people, including the owners’ families. Among these establishments there were 32 tailoring companies, 5 women’s clothing, 10 hat making, 7 lingerie, 3 corsetry.


The garment industry, the pride of the Jewish industry in Tarnów had a rich history in the beginning of which is Rajzla Rubin. In the mid-nineteenth century she dealt with the purchase of old clothes, which eventually started to bring them from Budapest herself. Around 1860, she herself started to sew Zeug trousers and jackets, selling them wholesale. Employing a number of sons and sons-in-law, this resourceful woman organized a developed industry in half a century, employing hundreds of peoplebefore1939.


Companies such as Zelig Faust, Markus, David Feld, A.L. Sztajner – reached with their goods the borders of the Austro-Hungarian monarchy. Before World War I a modern factory belonging to Shaul Brandsteatter was the first company in Tarnów on the markets of Serbia, Bulgaria and Turkey. This industry declined during the crisis of the early thirties. Number of enterprises in the town declined and most companies employed only 2-4 people. It was then that hat industry disappeared completely. Rebuilt in the following years, the clothing industry, before the outbreak of World War II employed more than 3,000 people, not counting the cottagers.


A lot of people in the field of science and culture, coming from Tarnów and the surrounding towns, grew up over the local dimension. Figure, little known among Christians and rather forgotten today, 


Mordechai David Brandstaetter; a writer, poet, considered one of the fathers of modern Hebrew literature. During his life his works were translated into English, Russian, German and Yiddish. His grandson Roman Brandstaetter, is already known as a Polish poet, critic and translator.


Whence originated Leon Kelner professor of English Studies, famous in Vienna, Shakespeare interpreter. He wrote an encyclopaedia of Shakespeare and his textbooks were taught to students throughout Europe. After his death, the name of Kelner was given to one of the streets of Vienna. A Talmudist Joseph Engel was also known in the world. During his life he issued 20 volumes of interpretation of Scripture, and left to release another 90. Another prominent historian was Ignacy (Isaac) Schipper, professor of Judaic studies, economic history, the author of many, considered to this day, works of books and hundreds of articles. Another historian – to Salo Baron, known mainly in the United States as Chair of Columbia University in New York. He was succeeded by another Tarnovian Zwi Ankori (Wrobel). Adolf Rudnicki (Aaron Hirszhorn) – writer, prominent artists – Alexander Plutzer (painter), David Beker, Abba Fenichel, Henry Kerner (sculptors) also came from and lived here.


It was an important center of political life. Here were associates Theodor Herzl – Leon Kelner, Abraham Salz, Chaim Najger. Hence came haluce – founders of one of the first pioneer settlements in Palestine, Mahanaim village in Galilee (1898). 


A socialist, then communist Karol Sobelson was not a very liked figure. When, however, as Karl Radek he became a close associate of Lenin and editor of the Truth and Izvestia (Prawda i Izwestia), people began to boast such a countryman.


Jewish Tarnów, however, first and foremost comprises of religious Jews. All shades and different forms of orthodoxy. From emancipated Zionists, who have to maintain ties with the rest of the Jewish community at least once a year on Yom Kippur visited a synagogue, through progressive Maskilim praying in a modern synagogue Tempel (Anna’s Street in Tarnów), to the casual religious Jews for whom the place of worship was a huge Nowa synagogue (Jubilee, named after Franz Joseph is situated in Nowa Street) and finally – probably they were the most numerous – the whole Hasidic crowd all shades and directions, followers of the tzaddikim in the whole territory of the Republic of Poland. Among the crowd Hasidims from Nowy Sącz and Bobowa naturally dominated. They were terribly conflicted with the Jews from Sadogóra. Minor groups prayed in little temples in Dzików, Bojanów, Ostrowiec, Bełz, Bielsko Biała and in other places, which are forgotten even in the memories.


It is impossible to describe in such an occurrence or to describe wider this former Jewish Tarnów. Let these few images be enough, as a sketch of that departed world. A world that after the destruction was mentioned by Abraham Chomet, the last chairman of the Jewish community in Tarnów, in Tel Aviv: Perhaps it was the only city in the Republic of Poland, where in the Town Council citizens of different nationalities and religions worked in peace and harmony for the common good. Just mention that the budget estimated for the years 1930 to 1931 was presented by the councilor Shlomo Goldberg. In this budget subsidies for the various cultural and social institutions for the amount of PLN 80 000 were established. This was 56% for Catholic institutions, 44% for Jews. At the same each ethnic group separately was left with the right to allocate these subsidies.


Could we imagine how these relations would have been arranged today – would it not be for the destruction of half of the community in Tarnów? 
Adam Bartosz

See also:
The project is co-financed from the funds of the EEA under the program „Citizens for Democracy” and the funds of the National Cultural Centre under the program Culture – Interventions 2015.
Jewish cemetery in Tarnów with monument: the remains of column from New Synanogue, destroyed ib 1939, phot. Adam Bartosz
Galicianer Shtetl, concert under the bima, phot. Adam Bartosz